Και το 2013 βιώσαμε μια χρονιά στασιμότητας, ή μάλλον για να μιλήσουμε με περισσότερη ακρίβεια, μια χρονιά στην οποία συνεχίστηκε η μείωση των μονάδων που ανήκουν σε αλυσίδες franchise. Χαρακτηριστικά της η μείωση του αριθμού και των νέων σημείων/franchise, και η μείωση του αριθμού καταστημάτων των δικτύων franchise στο σύνολο σχεδόν των κλάδων καθώς και η αποτυχία (πλην ελαχίστων περιπτώσεων) ανάπτυξης νέων αλυσίδων .
Μια αρνητική πορεία που όπως φάνηκε δεν μπόρεσε να υπερκαλύψει η ραγδαία ανάπτυξη που παρουσιάστηκε σε κάποιους κλάδους κυρίως στο χώρο της εστίασης (σε ελάχιστες αλυσίδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά) και ειδικά στην κατηγορία του café.
Στον απολογισμό της περασμένης χρονιάς, παρατηρούμε ότι δεν έχουν αλλάξει πολλά ως προς τα αίτια της υφιστάμενης κατάστασης όπως και τα περιγράψαμε και σε παλαιότερο άρθρο μας με θέμα «2013: Το franchising ως μοχλός επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας» https://www.franchiseblog.gr/?p=2044
Συνοπτικά, κύρια αίτια της πτωτικής πορείας παραμένουν η αρνητική επίδραση του πολιτικοοικονομικού περιβάλλοντος, η ανυπαρξία εργαλείων χρηματοδότησης και η γενικότερη ασφυξία σε επίπεδο ρευστότητας, η αδυναμία προσαρμογής της πλειονότητας των συστημάτων franchise στα νέα καταναλωτικά πρότυπα -νέες καταναλωτικές συνήθειες και συμπεριφορές- στην αναποτελεσματικότητα προσέγγισης των νέων κατηγοριών franchise και τέλος στην χαμηλή αξιοπιστία του θεσμού ως εργαλείο ανάπτυξης.
Τι χαρακτήρισε το franchising το 2013;
Είναι γεγονός ότι υπήρξαν αλυσίδες με σημαντική ανάπτυξη.
Κοινό χαρακτηριστικό των αλυσίδων αυτών, το ιδιαίτερα επιθετικό marketing, όσον αφορά στην προώθηση του franchise, η στοχευμένη προσέγγιση ειδικών κατηγοριών franchisees – επενδυτών ή αυτοαπασχολούμενων, καθώς και η υιοθέτηση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, που αναδεικνύουν την «αντοχή στην κρίση».
Η πρόκληση για τα best seller αυτά μέσα στο 2014, είναι παράλληλα η ανάπτυξη ικανοτήτων που αφορούν την αποτελεσματική διαχείριση του δικτύου τους. Και αυτό γιατί όταν ένα σύστημα franchise αναπτύσσεται τόσο γρήγορα, οι μέθοδοι, οι διαδικασίες και η υποστήριξη δεν μπορούν να συμβαδίσουν. Ειδικά όταν η ανάπτυξη δε συνδυάζεται με ένα συγκεκριμένο πλάνο γεωγραφικής διασποράς, μπορεί να καταλήξουμε σε παραδείγματα ανεπιτυχών αλλά και δυσαρεστημένων franchisee.
Ας θυμηθούμε φαινόμενα αλυσίδων με ταχεία ανάπτυξη -και υψηλό ύψος επένδυσης- που σταδιακά μέσα στο 2013 άρχισαν να σημειώνουν σημαντική συρρίκνωση και να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα κερδοφορίας. Τέτοια δυσάρεστα παραδείγματα βιώσαμε πρόσφατα στις κατηγορίες frozen yogurt και σουβλάκι, κατηγορίες που συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να παρουσιάζουν υψηλό βαθμό θνησιμότητας.
Δεύτερο χαρακτηριστικό στοιχείο για το 2013 αποτέλεσε η αλλαγή του προφίλ των υποψηφίων franchisees. Όπως είχαμε αναφέρει και παλαιότερα, οι υποψήφιοι επενδυτές προέρχονται από τη δεξαμενή των ατόμων που αναζητούν μια θέση εργασίας -για τους ίδιους και την οικογένειά τους-καθώς και μεταξύ επιχειρηματιών ή επαγγελματιών (γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών κοκ) που αναζητούν να επενδύσουν σε τομείς χαμηλού ρίσκου, μεταφέροντας κεφάλαια από άλλους κλάδους.
‘Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της προηγούμενης χρονιάς, που αποτελεί πάγιο συστατικό της τελευταίας 3ετίας, είναι ο τρόπος λειτουργίας των μεγάλων δικτύων. Στη πλειοψηφία τους αποδείχθηκαν ανεπαρκή να κατανοήσουν τις αλλαγές. Όσον αφορά στις μεγάλες αλυσίδες, παρά τις κινήσεις για εφαρμογή νέων concept ή υιοθέτηση του μοντέλου refranchising κ.ο.κ, δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες.
Οι “μεγάλοι” franchisor δεν αξιοποίησαν τη δυναμική της αγοράς και τις νέες ευκαιρίες, με αποτέλεσμα να χάσουν σημαντικό έδαφος και να είναι πλέον σχεδόν ανέφικτο για πολλές από αυτές να επανέλθουν στην πρότερή τους θέση και στα μερίδια αγοράς που κατείχαν τα προηγούμενα χρόνια. Δεν αναπροσάρμοσαν έγκαιρα τα concept και την επιχειρηματική τους πρόταση, έχοντας παράλληλα εντυπωσιακά αδύναμο management. Management που φάνηκε εξαιρετικά αμήχανο απέναντι στην κατανόηση της νέας πραγματικότητας της αγοράς και των νέων συνθηκών γενικότερα, αλλά κυρίως με φανερή αδυναμία να κατανοήσει τον χώρο του franchising, τις ιδιαιτερότητες και τη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.
Έντονο χαρακτηριστικό αποτέλεσαν και οι φυγόκεντρες τάσεις σε αρκετά μεγάλα δίκτυα, τάσεις που οφείλονται όχι μόνο στην αδυναμία προσαρμογής του concept κάθε αυτού στις νέες συνθήκες, όσο στα εσωτερικά προβλήματα της μητρικής εταιρείας σε θέματα οργάνωσης, χρηματοοικονομικής διάρθρωσης και στελέχωσης.
Μέσα στο 2013, είδαμε να εμφανίζονται αρκετά νέα συστήματα, που δυστυχώς συνεχίζουν στην πλειονότητά τους να παρουσιάζουν τις παθογένειες των προηγούμενων ετών. Παρατηρήθηκαν σημαντικές αδυναμίες, τόσο σε επίπεδο concepts, όσο και σε επίπεδο επιχειρηματικής πρότασης.
Εντούτοις, παρουσιάστηκαν και συνεχίζουν να παρουσιάζονται νέα concepts που εμπεριέχουν χαρακτηριστικά που θα αποτελέσουν τις κινητήριες δυνάμεις των επόμενων ετών. Κυρίως στους τομείς παροχής υπηρεσιών, εξειδικευμένων ή retail concept καταστημάτων, νέων τεχνολογιών κ.ο.κ
Εντυπωσιακή ήταν η αξιοποίηση συνολικά του μοντέλου franchise από μεγάλες εταιρείες της αγοράς που δεν αναπτύσσονται με franchise. Οικειοποιήθηκαν χαρακτηριστικά των δικτύων franchise και αναδιάρθρωσαν τα υφιστάμενα δίκτυά τους, είτε χρησιμοποιώντας στοιχεία οργάνωσης, λειτουργίας ή και επικοινωνίας από τα δίκτυα franchise, είτε δημιουργώντας εντελώς νέα υβριδικά συστήματα δικτύωσης.
Επίσης, το 2013 εμφανίστηκαν νέοι κλάδοι στο χώρο του franchising, όπως ο κλάδος της υγείας, φαινόμενο που τα επόμενα χρόνια αναμένεται να ενταθεί.
Τι απέγιναν όμως τα ανερχόμενα αστέρια των τελευταίων ετών;
Στην πλειονότητά τους, βρέθηκαν εκτός αγοράς, μάλιστα σε ένα σημαντικό ποσοστό της τάξεως του 70%. Φυσικό αποτέλεσμα, αν αναλογιστεί κανείς την απουσία υποδομών, οράματος, concepts και την προφανή επίπτωσή τους. Ας θυμηθούμε απαράδεκτες πρακτικές όπως αυτές που προωθούσαν franchise χωρίς καν πιλοτικό κατάστημα, φαινόμενα επικίνδυνα που συνεχίζονται ακόμα και σήμερα δυστυχώς να υφίστανται και να πλήττουν ακόμα περισσότερο το χώρο του franchising.
Τέλος, χαρακτηριστικό του 2013 ήταν η ανεπαρκής γνώση και “εκπαίδευση” που χαρακτηρίζει την πλειονότητα των υποψηφίων franchisees. Οι περισσότεροι παρασύρονται από υποσχέσεις και από ένα ιδιαίτερα επιθετικό marketing, αγνοώντας και μη δίνοντας ειδικό βάρος σε κρίσιμα σημεία, όπως θέματα χρηματοδότησης, μεγέθους αγοράς, περιοχής αποκλειστικότητας, ποιότητας υποστήριξης, εφοδιαστικής αλυσίδα και λειτουργικού κόστους, ποιότητας στελέχωσης marketing όχι σε επίπεδο franchise αλλά σε επίπεδο καταναλωτή, συστήματα πωλήσεων, διαχείριση κόστους, ανάπτυξη προϊόντος, ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων κ.ο.κ (https://www.franchiseblog.gr/?p=2044)
Ποια είναι λοιπόν τα αίτια που το franchising δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει την «κρίση», την ανασφάλεια και να δώσει μια ασφαλή απάντηση στις αναζητήσεις του επιχειρηματικού κόσμου;
Τα βασικά αίτια ήταν, όπως ήδη προαναφέραμε, η αδυναμία κατανόησης από πλευράς franchisor των αλλαγών της αγοράς και της δημιουργίας ενός ανταγωνιστικού πακέτου, η μη προσαρμογή τους σε αυτές, η αναξιοπιστία, η απουσία εργαλείων χρηματοδότησης, η απουσία τεχνογνωσίας στο franchise και στη διαχείριση δικτύων, το θεσμικό πλαίσιο και τέλος, η απαξίωση των φορέων του χώρου.
Θα μπορούσαμε να παραμείνουμε αρκετά σε αυτά, αλλά ο αναγνώστης θα μπορούσε να ανατρέξει σε παλαιότερα άρθρα μας, τόσο στο ΠΑΝΟΡΑΜΑ FRANCHISE, στο FRANCHISE SUCCESS, καθώς και στο franchiseblog.gr.(https://www.franchiseblog.gr/?p=2038#more-2038)
Ποιες θα είναι οι τάσεις του2014;
Καταρχήν, εμφανίζονται πολλαπλοί και νέοι τύποι υποψηφίων franchisees. Κύρια χαρακτηριστικά:
- η αναζήτηση εργασίας-αυτοαπασχόληση ή/και family business,
- η αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων -κυρίως ακίνητων,
- η αναζήτηση υψηλότερων αποδόσεων από επιχειρηματίες με σκοπό τη διασπορά του κινδύνου στο υφιστάμενο χαρτοφυλάκιό τους,
- η αναζήτηση απλά ενός πρόσθετου εισόδηματος από όσους δεν θέλουν να εμπλακούν στο management της επένδυσής τους, γεγονός που θα οδηγήσει στην αύξηση των πολυμετοχικών επενδυτικών σχημάτων
- επενδυτές που αναζητούν είσοδο σε αγορές με μεγαλύτερη ζήτηση και δυναμική
- η αύξηση των multiunit franchisees και
- μετά από μια πολύ μεγάλη περίοδο χαμηλής κινητικότητας , επανέρχεται το conversion franchise.
Στις τάσεις του 2014, και μάλιστα με ιδιαίτερη δυναμική και υψηλό βαθμό βιωσιμότητας, θα είναι τα νέα συστήματα franchise στο χώρο των υπηρεσιών, και μάλιστα τόσο σε επίπεδο Β2Β, όσο και σε επίπεδο B2C.
Η ίδια η κρίση, η νέα αναδιάταξη γενικότερα της αγοράς θα δημιουργήσει ανάγκες για ποιοτικές υπηρεσίες και νέες υπηρεσίες, με το χώρο του franchising να αποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης για υφιστάμενοιυς και νέους επιχειρηματίες.
Αναμένεται επίσης να ενταθούν οι κινήσεις στο χώρο του refranchising από τα μεγάλα δίκτυα, κυρίως στο χώρο των δικτύων λιανικής, είτε σε μια προσπάθεια μείωσης του λειτουργικού κόστους, είτε εξορθολογισμού του δικτύου τους είτε με στόχο να ρευστοποιήσουν επενδυτικές κινήσεις των προηγούμενων 2 ετών (κυρίως στους χώρους της ένδυσης, υπόδησης, εστίασης).
Το 2014 θα ενταθεί επίσης η ανάπτυξη δικτύων που παρέχουν «ευκολία». Τι εννοούμε; Value for money προϊόντα, απλή δομή επένδυσης και μια ξεκάθαρη εμπορική σχέση με τον franchisee.
Κάποια από αυτά θα αποδειχθούν ιδιαίτερα επιτυχημένα, αλλά όχι όλα. Κίνδυνος στην κατηγορία αυτή η αντιγραφή, οι προκλήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, η ένταση του ανταγωνισμού από νέους παίκτες κ.ο.κ.
Επίσης αναμένεται ένταση του φαινομένου των νέων “υβριδικών” δικτύων. «Χαλαρά» franchise από μεγάλους οργανισμούς, στα πλαίσια αναδιάρθρωσης του δικτύου χονδρικής τους, δημιουργία χαλαρών δεσμών που στηρίζονται σε μια αμοιβαιότητα σχέσεων και σε μια αποτελεσματικότερη διαχείριση της αλυσίδας αξίας.
Το 2014 αναμένεται να εμφανιστούν νέα δίκτυα στο χώρο της εστίασης όλων των κατηγοριών. Σε μια έντονα κατακερματισμένη αγορά, concepts που αναπτύσσονται με έντονους ρυθμούς και οι παθογένειες που άρχισαν ήδη να παρουσιάζουν θα προκαλέσουν νέους παίχτες το χώρο, θα ενταθεί ακόμα περισσότερο ο ανταγωνισμός, θα μειωθεί το μερίδιο των ανεξάρτητων καταστημάτων -νέα συμπίεση τιμών και αποδοτικότητας- με αποτέλεσμα να υπάρξουν και φαινόμενα συρρίκνωσης ή εξορθολογισμου δικτύου.
Νέα μοντέλα λιανικής, νέα retail concept, κυρίως εξειδικευμένων καταστημάτων, αναμένονται να εμφανιστούν με ιδιαίτερη επιτυχία στην αγορά. Χαρακτηριστικός συνδυασμός υπηρεσιών και λιανικών πωλήσεων στα πλαίσια πολυκάναλης ανάπτυξης. Ο ρόλος των δικτύων τεχνολογίας θα αποδειχθεί καθοριστικός για τη βιωσιμότητα της κατηγορίας. Νέοι κλάδοι, όπως η υγεία και η ευεξία, τόσο σε επίπεδο retail πωλήσεων μέσω φυσικού καταστήματος ή e-shop, όσο και παροχής υπηρεσιών. Ο συνδυασμός αυτός θα είναι και το χαρακτηριστικό γνώρισμα της κατηγορίας.
Επίσης και εξειδικευμένα καταστήματα που απευθύνονται σε συγκεκριμένες κοινότητες, προφέροντας στους επενδυτές και αξία και αξίες. (Value and Values)
Επανεμφάνιση νέων concept σε κλάδους που είχαν ανάπτυξη στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας και παρουσίασαν κάποια κάμψη ή φυγόκεντρες τάσεις τα πρώτα χρόνια της κρίσης.Τα concept αυτά αναμένεται να επανεμφανιστούν με νέα εικόνα και νέο επιχειρηματικό μοντέλο (γυμναστήρια, καθαριστήρια, εκπαίδευση κ. ο.κ)
Τέλος, θα ενταθεί το outsourcing και θα αξιοποιηθεί η τεχνολογία, όχι μόνο στην ανάπτυξη δικτύων στους χώρους αυτούς, αλλά και αξιοποίηση των τομέων αυτών και από τα ίδια τα δίκτυα.
Κατά τη διάρκεια του 2014 θα παγιοποιηθούν στοιχεία, χαρακτηριστικά, πρακτικές που θα κυριαρχήσουν τα επόμενα χρόνια. Η αγορά αλλάζει, αναπτύσσεται και απαιτεί δίκτυα, ηγεσίες ανοικτές στις προκλήσεις και στις νέες ευκαιρίες.
